Για να επιλύσουμε συγκρούσεις με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία χρειάζεται να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να ακούει τους άλλους να εκφράζουν ανάγκες, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο τις εκφράζουν. Αν πραγματικά θέλουμε να βοηθήσουμε τους άλλους, το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να μάθουμε είναι να μεταφράζουμε οποιοδήποτε μήνυμα σε έκφραση μιας ανάγκης. Το μήνυμα μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μορφή, όπως σιωπή, άρνηση, κρητικά σχόλια ή χειρονομίες. Στην καλύτερη περίπτωση, το μήνυμα μπορεί να πάρει τη μορφή ενός αιτήματος. Ακονίζουμε η δεξιότητά μας να ακούμε την ανάγκη που εκφράζεται μέσα από οποιοδήποτε μήνυμα – ακόμη και αν αρχικά χρειάζεται να μαντέψουμε.
Για παράδειγμα, αν κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης ρωτήσω το άτομο που μιλάει κάτι σχετικό με αυτό που είπε κι εκείνο μου απαντήσει με τη φράση «Αυτή είναι ηλίθια ερώτηση», θα ακούσω αυτό που είπε ως μία ανάγκη που εκφράζεται με τη μορφή μιας κρίσης για μένα. Θα προσπαθήσω να μαντέψω την ανάγκη του – ίσως η ερώτηση που έκανα δεν εκπλήρωσε την ανάγκη του να γίνει κατανοητός. Ή, πάλι, αν ζητήσω από το σύντροφό μου να μιλήσουμε για την ένταση στη σχέση μας και αυτός πει,«Δεν θέλω να το συζητήσω», αντιλαμβάνομαι ότι ίσως η ανάγκη του είναι να προστατεύσει τον εαυτό του που αυτό που φαντάζεται ότι θα συμβεί αν όντως συζητήσουμε για τη σχέση μας.
Αυτή ακριβώς είναι η δουλειά μας – να μάθουμε να αναγνωρίζουμε την ανάγκη πίσω από δηλώσεις που δεν εκφράζουν ανοιχτά κάποια ανάγκη. Σε πολλές περιπτώσεις θα χρειαστεί να μαντέψουμε. Από τη στιγμή που θα αντιληφθούμε την ανάγκη του άλλου ατόμου, του ζητάμε να μας την επιβεβαιώσει και το βοηθάμε να την εκφράσει λεκτικά. Αν μπορέσουμε να ακούσουμε πραγματικά την ανάγκη του, τότε επιτυγχάνουμε μία σύνδεση διαφορετικού επιπέδου, η οποία οδηγεί την σύγκρουση προς μία επιτυχή επίλυση.
Στα εργαστήρια που κάνω για παντρεμένα ζευγάρια, συχνά ψάχνω για το ζευγάρι που έχει την πιο μακροχρόνια ανεπίλυτη διαμάχη, προβλέποντας ότι, από τη στιγμή που η κάθε μία πλευρά μπορέσει να διατυπώσει την ανάγκη της άλλης πλευράς, δεν χρειάζονται περισσότερα από 20 λεπτά για να επιλυθεί η διαμάχη.
Σε μία περίπτωση υπήρχε ένα ζευγάρι του οποίου ο γάμος χαρακτηριζόταν από 39 χρόνια συγκρούσεων με θέμα τα χρήματα. Έξι μήνες μετά τον γάμο τους η σύζυγος ξεπέρασε δύο φορές το πιστωτικό όριο των επιταγών τους και από τότε ο σύζυγος πήρε τον έλεγχο και δεν την άφηνε να ξαναδώσει επιταγές. Από τότε τσακώνονταν συνέχεια για αυτό το θέμα.
Η γυναίκα αμφισβήτησε την πρόβλεψή μου, λέγοντας ότι, παρόλο που είχαν ένα καλό γάμο και πολύ καλή επικοινωνία, δεν ήταν πιθανό να επιλυθεί μία τέτοια παγιωμένη διαμάχη τόσο γρήγορα.
Την προσκάλεσα να ξεκινήσουμε τη διαδικασία και να μου πει, αν ήξερε ποιες ήταν οι ανάγκες του άντρα της σε αυτή τη σύγκρουση.
Απάντησε: «Προφανώς δεν θέλει να ξοδεύω καθόλου χρήματα».
Σε αυτό ο άντρας της απάντησε με ένταση: «Αυτό είναι γελοίο!».
Λέγοντας ότι ο άντρας της δεν ήθελε να ξοδέψει καθόλου χρήματα, η γυναίκα προσδιόριζε κάτι που εγώ αποκαλώ στρατηγική. Ακόμη κι αν είχε μαντέψει με ακρίβεια τη στρατηγική του άντρα της, δεν αναγνώριζε την ανάγκη του. Εδώ λοιπόν βλέπουμε ξανά αυτή τη διάκριση- κλειδί. Σύμφωνα με τον δικό μου ορισμό, μία ανάγκη δεν αναφέρεται σε κάποια συγκεκριμένη πράξη όπως το να ξοδεύουμε ή να μην ξοδεύουμε χρήματα. Είπα στη γυναίκα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τις ίδιες ανάγκες και ότι, αν μπορούσε απλά να καταλάβει τις ανάγκες του άντρα της, το ζήτημα θα μπορούσε να επιλυθεί. Της πρότεινα ξανά να πει ποιες ήταν οι ανάγκες του άντρα της και αυτή απάντησε:
«Είναι ίδιος με τον πατέρα του», ο οποίος, κατα την άποψη της, ήταν πολύ απρόθυμος να ξοδεύει χρήματα. Τώρα του έκανε ανάλυση.
Τη σταμάτησα και την ξαναρώτησα: «Ποιά ήταν η ανάγκη του;»
Ήταν ξεκάθαρο ότι ακόμη και μετά από 39 χρόνια «πολύ καλής επικοινωνίας» δεν είχε ιδέα ποιές ήταν οι ανάγκες του.
Απευθύνθηκα τότε στον σύζυγο. «Αφού η γυναίκα σου δεν βρίσκεται σε επαφή με τις ανάγκες σου, γιατί δεν τις της λες ο ίδιος; Ποιές ανάγκες σου καλύπτεις όταν δεν την αφήνεις να πάρει το μπλοκ των επιταγών;»
Οι κριτικές και οι διαγνώσεις αποτελούν εμπόδιο στην ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων.
Διαβάστε επίσης: 4 τρόποι για να ενισχύσεις την εσωτερική σου δύναμη
Σε αυτό απάντησε: «Μαρσαλ, είναι υπέροχη σύζυγος και υπέροχη μητέρα. Όταν όμως πρόκειται για χρήματα, είναι εντελώς ανεύθυνη.» Η διάγνωση που της είχε κάνει («είναι εντελώς ανεύθυνη») αποτελεί χαρακτηριστικό μιας γλώσσας που παρεμποδίζει την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων. Όταν μια πλευρά ακούει επίκριση, διάγνωση ή ερμηνεία, κατα πάσα πιθανότητα θα στραφεί προς την άμυνα και τις αλληλοκατηγορίες αντί να στραφεί προς την επίλυση της σύγκρουσης.
Προσπάθησα να ακούσω το συναίσθημα και την ανάγκη του πίσω από τη δήλωση του ότι η γυναίκα του ήταν ανεύθυνη σε ότι αφορούσε τα χρήματα. Τον ρώτησα «Φοβάσαι, γιατί έχεις ανάγκη να προστατεύσεις τα οικονομικά της οικογένειας σου;». Συμφώνησε, διότι αυτό ακριβώς ήταν. Ομολογουμένως, μάντεψα σωστά. Ωστόσο δεν ήταν απαραίτητο να μαντέψω σωστά την πρώτη φορά, διότι, ακόμη κι αν είχα μαντέψει λάθος, θα εξακολουθούσα να εστιάζω στις ανάγκες του – και αυτή είναι η ουσία του όλου ζητήματος. Στην πραγματικότητα, όταν κάνουμε εσφαλμένες υποθέσεις για τις ανάγκες των άλλων, αυτό συχνά τους βοηθά να έρθουν σε επαφή με τις πραγματικές τους ανάγκες. Τους απομακρύνει από τις αναλύσεις και τους συνδέει περισσότερο με τη ζωή.
Απόσπασμα από το βιβλίο Μη Βίαιη Επικοινωνία του Μάρσαλ Ρόζενμπεργκ
